انتخاب قابلمه مناسب برای مصرف هرروزه یا خرید بهترین قابلمه برای هر آشزی دغدغه است. در این مقاله ما انواع قابلمه و سرویس قابلمه موجود در بازار را برای شما توضیح داده و آن‌ها را از نظر کارکرد با هم مقایسه می‌کنیم. تا شما بتوانید با دیدی جامع انتخاب راحتی داشته باشید.
سرفصل ها
دسته‌بندی کلی انواع قابلمه
در ادامه، به دسته‌بندی اصلی بهترین قابلمه‌های موجود در این بازار و تحلیلی اجمالی از جایگاه آن‌ها می‌پردازیم:
- قابلمه استیل: نمادی از دوام و بهداشت، محبوب در آشپزخانه‌های مدرن.
- قابلمه چدن: برای پخت‌های طولانی و غذاهای اصیل، انتقال حرارت یکنواخت.
- قابلمه آلومینیومی: متنوع‌ترین و پرکاربردترین گروه، از اقتصادی تا حرفه‌ای.
- قابلمه مسی: میراث آشپزی سنتی، با ویژگی‌های خاص حرارتی.
- قابلمه تفلون: انقلابی در پخت‌وپز، برای سهولت و کاهش مصرف روغن.
- قابلمه سرامیکی: جایگزینی طبیعی و سلامت‌محور برای روکش‌های نچسب.
- قابلمه لعابی: ترکیبی از زیبایی، بهداشت و نوستالژی.
مقایسه انواع قابلمه از نظر جنس
در این بخش، به بررسی عمیق‌تر هر یک از انواع قابلمه‌ها می‌پردازیم و جزئیات مربوط به ساخت، ویژگی‌ها، کاربردها، مزایا، معایب و برندهای شاخص را ارائه می‌دهیم.
قابلمه استیل
قابلمه‌های استیل معمولاً از ورق استیل ضدزنگ ساخته می‌شوند. این گریدها مقاومت بالایی در برابر خوردگی و زنگ‌زدگی دارند. فرآیند ساخت شامل قالب‌گیری، پرس‌کاری و در نهایت، اتصال یک کفه چندلایه (معمولاً سه‌لایه یا بیشتر) به بدنه اصلی است. این کفه چندلایه شامل یک هسته آلومینیومی یا مسی است که بین دو لایه استیل قرار می‌گیرد. این طراحی برای بهبود هدایت حرارتی استیل (که به تنهایی رسانای خوبی نیست) و توزیع یکنواخت گرما در کف قابلمه صورت می‌گیرد.
مزایا و کاربرد قابلمه استیل
- دوام بالا: بسیار مقاوم در برابر ضربه، خراش و تغییر شکل.
- کاملاً بهداشتی: سطح غیرمتخلخل و مقاوم در برابر واکنش با مواد غذایی، بدون جذب بو یا طعم.
- بدون تغییر رنگ یا طعم غذا: به دلیل عدم واکنش‌پذیری با اسیدها و نمک‌های موجود در غذا.
- مقاومت عالی در برابر خط‌وخش و ضربه: مناسب برای استفاده طولانی‌مدت و محیط‌های پرکاربرد.
- تحمل دمای زیاد: قابل استفاده در فر و بر روی انواع منابع حرارتی (گاز، برق، القایی).
- زیبایی ظاهری: اغلب با پرداخت‌های براق یا مات، ظاهری مدرن و شیک دارند
کاربرد: قابلمه استیل، همه‌کاره و مناسب برای پخت روزمره انواع غذاها هستند. به خصوص برای پخت پلو و برنج (با ته‌دیگ طلایی در صورت استفاده صحیح)، خورشت و سوپ بسیار مناسب‌اند. همچنین برای جوشاندن آب، پخت حبوبات و تهیه سس‌ها کاربرد فراوانی دارند.
معایب قابلمه استیل
- نچسب نیست: برای سرخ کردن مواد غذایی به مقدار کافی روغن نیاز دارند و در صورت عدم مهارت کافی، احتمال چسبیدن غذا به کف وجود دارد.
- انتقال حرارت غیریکنواخت در صورت کیفیت پایین: در مدل‌های ارزان‌قیمت
- با کفه تک‌لایه یا هسته نازک، ممکن است گرما به خوبی توزیع نشود و باعث سوختن غذا در نقاط خاصی شود.
- گرفتگی لکه‌های آب و اثر انگشت: سطح براق استیل مستعد نمایش لکه‌های آب و اثر انگشت است که نیاز به تمیزکاری مداوم دارد.
قابلمه چدن
بهترین قابلمه چدنی از آلیاژ آهن و کربن ساخته می‌شوند که از طریق فرآیند ریخته‌گری در قالب‌های مخصوص شکل می‌گیرند. پس از ریخته‌گری، برخی از بهترین قابلمه تحت فرآیند لعاب‌کاری قرار می‌گیرند که شامل پوشش دادن سطح داخلی و خارجی با لایه‌هایی از لعاب شیشه‌ای در دمای بالا است. این لعاب از زنگ‌زدگی چدن جلوگیری می‌کند و سطحی نچسب‌تر و بهداشتی‌تر فراهم می‌آورد. چدن‌های بدون لعاب معمولاً نیازمند روغن‌کاری (seasoning) مداوم برای ایجاد یک لایه نچسب طبیعی و جلوگیری از زنگ‌زدگی هستند.
کاربرد و مزایای قابلمه چدن
- حفظ عالی گرما: چدن پس از گرم شدن، حرارت را به صورت فوق‌العاده‌ای حفظ کرده و به آرامی و یکنواخت به غذا منتقل می‌کند. این ویژگی برای پخت‌های طولانی و آرام‌پز بسیار ایده‌آل است.
- پخت ملایم و یکنواخت: توزیع یکنواخت گرما باعث می‌شود غذا به آرامی و بدون نیاز به هم زدن مداوم پخته شود.
- مناسب پخت طولانی و غذاهای اصیل: برای غذاهایی که نیاز به پخت عمیق و طولانی دارند، مانند خورشت‌ها، آبگوشت‌ها و غذاهای ته‌دیگی (ته‌چین) بسیار مناسب است.
- آزادسازی آهن: چدن می‌تواند مقادیر کمی از آهن را به غذا منتقل کند که می‌تواند برای برخی افراد مفید باشد (هرچند نباید به عنوان منبع اصلی آهن در نظر گرفته شود).
کاربرد: قابلمه چدنی به خصوص برای تهیه خورشت، آبگوشت، آش، حلیم و سایر غذاهای نیازمند آرام‌پز شدن و حفظ دما عالی هستند. نسخه‌های لعاب‌دار آن برای پخت نان و کیک در فر نیز کاربرد دارند.
معایب قابلمه چدنی
- سنگین: وزن بالای قابلمه‌های چدنی جابجایی آن‌ها را دشوار می‌کند.
- شکننده: چدن در برابر ضربه‌های شدید حساس است.
- در صورت آسیب‌دیدگی روکش لعاب: اگر لعاب آسیب ببیند، چدن زیرین در معرض زنگ‌زدگی قرار می‌گیرد و ممکن است ذرات لعاب وارد غذا شوند.
- نیاز به مراقبت ویژه: چدن بدون لعاب نیاز به روغن‌کاری مداوم و جلوگیری از شستشو با مواد شوینده قوی دارد.
- واکنش‌پذیری: چدن بدون لعاب ممکن است با مواد غذایی اسیدی واکنش نشان دهد و طعم فلزی به غذا بدهد.
مزایا، معایب و کاربرد انواع قابلمه آلمینیومی
آلومینیوم به دلیل سبکی، قیمت مناسب و رسانایی حرارتی بالا، یکی از پرکاربردترین فلزات در ساخت بهترین قابلمه است. اما روش‌های مختلف ساخت و پردازش آن، انواع متفاوتی از قابلمه‌های آلومینیومی را به وجود آورده است:
قابلمه آلمینیوم ورقی (پرسی)
این قابلمه‌ها از ورق‌های نازک آلومینیوم که تحت فشار پرس‌کاری شکل می‌گیرند، ساخته می‌شوند. این فرآیند سریع و اقتصادی است.
مزایای قابلمه آلمینیوم ورقی
- انتقال حرارت عالی: آلومینیوم رسانای حرارتی بسیار خوبی است و به سرعت گرم می‌شود.
- سبک و ارزان: وزن کم و قیمت پایین، آن را به گزینه‌ای اقتصادی تبدیل می‌کند.
- ضخامت کم: معمولاً دیواره‌های نازکی دارند.
معایب قابلمه آلمینیوم پرسی
- آسیب‌پذیر در برابر ضربه و شعله بالا: به راحتی دفرمه شده یا سوراخ می‌شوند. در شعله بالا ممکن است ته بگیرند یا بسوزند.
- واکنش با مواد اسیدی: آلومینیوم با مواد غذایی اسیدی (مانند گوجه‌فرنگی، آبلیمو) واکنش می‌دهد و ممکن است طعم فلزی به غذا بدهد و به مرور زمان دچار خوردگی شود. آزاد شدن ذرات آلومینیوم نیز مورد بحث است.
- دوام پایین: عمر مفید کمتری نسبت به سایر انواع قابلمه‌ها دارند.
قابلمه آلمینیوم ریخته‌گری
در این روش، آلومینیوم مذاب به داخل قالب‌های مخصوص تزریق می‌شود تا قابلمه دایکست شکل بگیرد. این فرآیند باعث تولید بدنه‌ای ضخیم‌تر و متراکم‌تر می‌شود.
مزایای قابلمه دایکست
- مقاومت بیشتر به ضربه و شعله: به دلیل ضخامت و استحکام بیشتر، کمتر در معرض دفرمه شدن قرار می‌گیرند.
- پخش حرارت عالی: به دلیل ضخامت، گرما را بهتر و یکنواخت‌تر توزیع می‌کنند.
- مناسب آشپزی طولانی: به دلیل حفظ حرارت بهتر.
معایب قابلمه آلمینیوم دایکست
- وزن بالا: سنگین‌تر از نوع ورقی هستند.
- قیمت بیشتر از نوع ورقی: هزینه تولید بالاتری دارند.
- واکنش‌پذیری: با وجود استحکام بیشتر، ماهیت آلومینیومی آن‌ها باعث می‌شود همچنان با مواد اسیدی واکنش نشان دهند.
بررسی قابلمه آلمینیوم با روکش نچسب
هر دو مدل ورقی و ریخته‌گری آلومینیومی می‌توانند به عنوان پایه برای قابلمه‌های روکش‌دار استفاده شوند. پس از ساخت بدنه آلومینیومی، سطح داخلی آن با لایه‌هایی از مواد نچسب مانند تفلون (PTFE) یا سرامیک پوشانده می‌شود.
مزایای قابلمه تفلون
- پخت بدون ته‌گرفتگی: اصلی‌ترین مزیت این نوع از بهترین قابلمه، قابلیت نچسب بودن است که آشپزی را آسان‌تر می‌کند.
- شست‌وشوی راحت: به دلیل نچسب بودن، تمیز کردن آن‌ها بسیار آسان است.
- ظاهر زیبا: با رنگ‌ها و طرح‌های متنوع در روکش، ظاهر جذابی دارند.
- پخت با روغن کم: امکان آشپزی سالم‌تر با حداقل روغن را فراهم می‌کنند.
معایب قابلمه آلمینیوم با روکش تفلون
- حساس به خط و خش: روکش نچسب به راحتی با ابزارهای فلزی یا شستشوی خشن آسیب می‌بیند.
- طول عمر پایین‌تر: با آسیب دیدن روکش، کارایی نچسب بودن از بین می‌رود و باید تعویض شوند.
- نگرانی‌های بهداشتی (تفلون): در گذشته نگرانی‌هایی در مورد مواد شیمیایی PFOA/PFOS در تفلون وجود داشت (اکنون در محصولات استاندارد حذف شده‌اند).
بررسی کامل قابلمه مسی
قابلمه‌های مسی به دو روش دستی و صنعتی تولید می‌شوند. پس از شکل‌گیری، سطح داخلی آن‌ها حتماً باید با لایه‌ای از قلع پوشانده شود. این لایه قلع مانع از تماس مستقیم غذا با مس می‌شود. چرا که مس با مواد غذایی اسیدی واکنش نشان داده و اکسید مس (که سمی است) تولید می‌کند.
مزایای استفاده از قابلمه مسی
- پخت یکنواخت و طعم اصیل: مس بهترین رسانای حرارتی در بین فلزات است و گرما را به صورت بسیار یکنواخت و سریع منتقل می‌کند. این ویژگی به پخت غذاهایی مانند ته‌چین، مربا و سمنو طعم و بافت خاصی می‌بخشد.
- زیبایی بصری: قابلمه‌های مسی، به خصوص نوع چکش‌کاری شده، دارای زیبایی خاصی هستند که هم به عنوان ظروف پخت و هم به عنوان دکور آشپزخانه کاربرد دارند.
- عمر طولانی: در صورت مراقبت و سفیدکاری منظم، می‌توانند نسل‌ها مورد استفاده قرار گیرند.
- برای پخت ته‌چین، پخت انواع مربا، سمنو، حلیم و غذاهایی که نیاز به پخت ملایم و یکنواخت دارند، عالی هستند. همچنین برای زیبایی و دکوراسیون آشپزخانه کاربرد دارند.
معایب قابلمه مسی
- قیمت بالا: مس فلز گران‌بهایی است و فرآیند تولید آن نیز هزینه‌بر است.
- نیاز به سفیدکاری دوره‌ای: لایه قلع داخلی به مرور زمان فرسوده می‌شود و نیاز به سفیدکاری مجدد (توسط متخصص) دارد.
- سنگین: نسبتاً سنگین هستند.
- حساسیت به خراش: لایه قلع نسبتاً نرم است و با ابزارهای فلزی آسیب می‌بیند.
بررسی تخصصی قابلمه تفلون
بهترین قابلمه تفلون معمولاً دارای یک بدنه از جنس آلومینیوم (ورقی یا ریخته‌گری) هستند. سپس، سطح داخلی این بدنه با چندین لایه (معمولاً ۲ تا ۵ لایه) از ماده پلیمری پلی‌تترافلوئورواتیلن (PTFE) پوشانده می‌شود. این لایه‌ها در دمای بالا پخت می‌شوند تا یک سطح کاملاً نچسب و مقاوم ایجاد کنند.
مزایا و کاربرد قابلمه نچسب تفلون
- کاملاً نچسب: اصلی‌ترین و مهم‌ترین ویژگی تفلون، قابلیت نچسب بودن فوق‌العاده آن است که از چسبیدن غذا به کف و دیواره قابلمه جلوگیری می‌کند.
- پخت با روغن کم: این ویژگی به افراد کمک می‌کند تا غذاهای سالم‌تر و کم‌چرب‌تری تهیه کنند.
- شست‌وشوی راحت: به دلیل نچسب بودن، تمیز کردن قابلمه‌های تفلون بسیار آسان است.
- وزن سبک: معمولاً سبک هستند و جابجایی آن‌ها راحت است.
کاربرد: ایده‌آل برای پخت برنج، سرخ کردن تخم‌مرغ، پنکیک و هر غذایی که مستعد چسبیدن است. همچنین برای تهیه غذاهای رژیمی بسیار مناسب‌اند.
معایب استفاده از قابلمه تفلون
- آسیب‌پذیر به خش: روکش تفلون در برابر استفاده از ابزارهای فلزی، قاشق‌های تیز و سیم ظرفشویی بسیار حساس است و به راحتی خراشیده می‌شود.
- عمر پایین‌تر: با خراشیده شدن روکش، خاصیت نچسب بودن از بین می‌رود.
- نگرانی‌های حرارتی و بهداشتی: در دماهای بسیار بالا (بیش از ۲۶۰ درجه سانتی‌گراد)، تفلون می‌تواند گازهای مضری آزاد کند. هرچند محصولات استاندارد امروزی از مواد PFOA/PFOS عاری هستند که در گذشته مورد نگرانی بودند، اما همچنان باید از استفاده در دماهای بسیار بالا اجتناب شود.
معرفی قابلمه سرامیکی
بهترین قابلمه سرامیکی معمولاً دارای یک هسته آلومینیومی (برای هدایت حرارتی) هستند. سطح داخلی این هسته با یک یا چند لایه از مواد طبیعی سرامیکی پوشانده می‌شوند. این پوشش در دمای بالا (معمولاً بالای ۱۰۰۰ درجه سانتی‌گراد) پخت می‌شود تا یک سطح سخت و غیرمتخلخل ایجاد شود. این روکش‌ها معمولاً فاقد PTFE (تفلون) و PFOA/PFOS هستند.
مزایای قابلمه‌های سرامیکی
- نچسب طبیعی: خاصیت نچسب بودن را بدون استفاده از مواد شیمیایی مصنوعی تفلون ارائه می‌دهند.
- مقاوم به مواد شیمیایی: نسبت به تفلون در برابر برخی مواد شیمیایی و اسیدها مقاوم‌تر هستند.
- بهداشتی‌تر: به دلیل ماهیت طبیعی و عدم وجود مواد شیمیایی بحث‌برانگیز، گزینه سالم‌تری محسوب می‌شوند.
- تحمل دمای بالاتر: نسبت به تفلون می‌توانند دماهای بالاتری را تحمل کنند (هرچند همچنان باید از شوک حرارتی جلوگیری شود).
- زیبایی: معمولاً در رنگ‌ها و طرح‌های متنوعی عرضه می‌شوند.
- کاربرد: برای پخت انواع غذاهای روزمره، سرخ کردن با روغن کم، تهیه برنج و خورش مناسب هستند.
معایب استفاده از قابلمه سرامیکی
- شکننده در برابر ضربه و شوک حرارتی: روکش سرامیکی در اثر ضربه شدید یا تغییر ناگهانی دما لب‌پر شده یا ترک می‌خورد.
- خاصیت نچسب بودن کمتر از تفلون: به مرور زمان ممکن است خاصیت نچسب بودن آن‌ها کاهش یابد.
- حساس به خش: همچنان در برابر استفاده از ابزارهای فلزی آسیب‌پذیر هستند.
- قیمت بالاتر: معمولاً گران‌تر از قابلمه‌های تفلون هستند.
بررسی قابلمه لعابی
قابلمه‌های لعابی از یک بدنه فلزی ساخته می‌شوند. با چندین لایه از لعاب شیشه‌ای در دمای بالا پوشانده می‌شوند. این فرآیند باعث ایجاد یک سطح سخت، صاف، غیرمتخلخل و مقاوم در برابر خوردگی می‌شود.
مزایای قابلمه لعابی
- تنوع رنگ و طرح: لعاب امکان استفاده از رنگ‌ها و طرح‌های بسیار متنوع و جذاب را فراهم می‌کند.
- بهداشتی: سطح شیشه‌ای لعاب کاملاً بهداشتی است و با مواد غذایی واکنش نمی‌دهد، بو یا طعم را جذب نمی‌کند و تمیز کردن آن آسان است.
- مقاوم نسبتاً به خط و خش: نسبت به تفلون و سرامیک، مقاومت بهتری در برابر خراشیدگی دارند (البته نه به اندازه استیل).
- مناسب برای نگهداری غذا: به دلیل عدم واکنش‌پذیری، می‌توان غذا را برای مدت طولانی در آن‌ها نگهداری کرد.
- کاربرد: بسیار مناسب برای پخت مربا، رب، آش، سوپ و غذاهای با حجم بالا. همچنین به دلیل زیبایی، برای سرو غذا نیز کاربرد دارند.
معایب قابلمه لعابی
- حساسیت به ضربه: اگرچه مقاوم هستند، اما در برابر ضربه شدید ممکن است لعاب لب‌پر شده یا ترک بخورد.
- وزن: به دلیل بدنه فلزی، ممکن است کمی سنگین باشند.
- نچسب نیست: خاصیت نچسب بودن ندارند.
خرید بهترین قابلمه
همانطور که بررسی کردیم، هر قابلمه مزایا و معایب خاص خود را دارد، به همین خاطر بهترین قابلمه برای هرکسی نسبت به نیاز آن شخص متفاوت خواهد بود. شما می‌توانید با استفاده از این مطلب، از میان محصولات موجود در بازار کالای مناسب خود را پیدا و خریداری کنید.